Phân loại bút lông thư pháp

Phân loại bút lông không khó, bút lông chủ yếu phân loại dựa vào kích thước, nguyên liệu, mục đích sử dụng, hình dáng...

Bút lông là một trong những văn phòng tứ bảo, là công cụ quan trọng nhất để thi triển thư pháp. Người học thư pháp nhất thiết phải hiểu về bút để lựa chọn bút cho phù hợp đối với thể chữ mình đang viết, đồng thời lựa chọn bút phù hợp trong từng hoàn cảnh. Người viết thư pháp cần cảm nhận được bút để người viết và bút tạo thành một thể thống nhất. Người hiểu bút, bút viết theo ý người.

Bút lông đối với người viết thư pháp được ví như chiến mã của tướng sĩ khi ra chiến trường, người viết cần hết sức coi trọng, nâng niu, chăm sóc bút đúng cách (về việc chăm sóc bút tôi sẽ bàn ở bài sau). Ở bài này, tôi xin phân loại bút lông như sau:

Bút lông chủ yếu phân loại dựa vào kích thước, nguyên liệu, mục đích sử dụng, hình dáng.v.v..

Bút lông chủ yếu phân loại dựa vào kích thước, nguyên liệu, mục đích sử dụng, hình dáng...

1. Phân loại bút lông dựa vào nguyên liệu đầu bút

Dựa vào nguyên liệu đầu bút có thể phân loại thành: Thai mao bút, lang mao bút (lông chồn vàng), thố kiên tử hào bút (lông thỏ), lộc mao bút (lông hươu), kê mao bút (lông gà), áp mao bút (lông vịt), trư mao bút (lông lợn), thử mao bút (lông chuột)… Trong những loại bút trên, chất lượng tốt nhất là thổ hào (lông thỏ), dương hào (lông dê), lang hào (lông chồn vàng).

2. Phân loại bút lông dựa vào kích thước

Dựa vào kích thước có thể phân loại bút lông thành: Tiểu khải, trung khải, đại khải. Lớn hơn nữa còn có: Bính bút, liên bút, đẩu bút, thực bút.v.v..

3. Phân loại bút lông dựa vào tính đàn hồi

Dựa vào tính đàn hồi cứng mềm, bút lông còn có thể phân loại thành: Nhuyễn hào, ngạch hào, kiêm hào.v.v..

4. Phân loại bút lông dựa vào mục đích sử dụng

Dựa vào mục đích sử dụng của người viết có thể phân loại thành hai loại: Biết viết chữ và bút vẽ tranh.

5. Phân loại bút lông dựa vào hình thái

Dựa vào hình thái có thể phân loại thành: Viên hào, tiêm hào.v.v..

6. Phân loại bút lông dựa vào đầu bút

Dựa vào đầu bút dài ngắn có thể phân loại thành: Trường phong, trung phong, đoản phong.

Dưới đây tôi xin giới thiệu một số loại bút lông có tên gọi dựa theo nguyên liệu:

1. Dương hào bút: Đầu bút dùng lông của con dê núi tạo thành. Dương hào bút tương đối mềm, thấm mực nhiều, thích hợp để viết những nét chữ uyển chuyển, đầy đặn. So với lang hào bút thì loại bút này dùng bền hơn. Những dạng cụ thể của dương hào bút là: Đại khải bút, đề bút, liên phong, bính phong, đỉnh phong, cái phong, điều phú, ngọc suẩn, ngọc lan nhụy, kinh tra.v.v..

Bút Dương hào.

2. Lang hào bút: Đầu bút dùng lông đuôi con chồn vàng tạo thành. Lấy lông chồn của vùng đông bắc để sản xuất là tốt nhất. So với dương hào bút thì bút lực của loại bút này mạnh hơn, dễ vẽ dễ viết, nhưng không bền bằng dương hào bút. Các dạng thường thấy là: Lan trúc, tả ý, sơn thủy, hoa húy, yi văn, hồng đậu, tiểu thanh công, lộc lang hào thư họa (trong lang hào có cho thêm lông hươu), báo lang hào (trong lang hào cho thêm lông con báo), trường phong lang hào.v.v..

Bút lang hào.

3. Tử hào: Đầu bút là do lông thỏ tạo thành, bút này nổi tiếng ở màu sắc tím đen sáng sủa. Loại bút này có đầu bút cao, thẳng, nhọn và sắc, bền hơn lang hào bút. Loại bút tốt nhất được sản xuất bằng thỏ rừng ở An Huy, Trung Quốc.

Bút Tử hào

4. Kiêm hào (hay còn gọi là bút lông pha): Đầu bút dùng hai loại lông động vật cứng và mềm tạo thành. Các dạng thường thấy là: Dương Lang kiêm hào, dương tử kiêm hào, hoặc ngủ tử, ngũ dương (tỷ lệ 50% lông thỏ-50% lông dê), thất tử tam dương (tỷ lệ 70% lông thỏ -30% lông dê).v.v.. Đây là loại bút có tình năng dung hòa, được sử dụng khá phổ biến, loại bút này vừa nhu vừa cương hỗ trợ tính năng nên rất tiện dụng.

Bút Kiêm hào thượng thư

Trên đây là một số kiến thức tôi đọc và dịch từ các tài liệu viết về bút lông. Xung quanh vấn đề bút lông còn rất nhiều vấn đề khác, mong mọi người góp ý bổ sung.

Thư pháp dụng phẩm